Üretimin, istihdamın artması önce bireyin sonra ailenin şehrin ve ülkenin ilerlemesinin temel unsurudur. Süreğen çalışmalarla destek bulan, bulmaya çalışan istihdam geliştirilme çabaları; yapılan çabalar ile eşdeğer bir sonuç alıyor mu tartışılır.
35 yaş üzeri çalışan istihdamında Türkiye nerededir? Aktif üretimin ve çalışma sisteminin neresindedirler ve aynı aktiflikle rol alabilmişler midir? Özel sektör ve kamu eşit derecede mi bu çalışmaları desteklemektedir? Sorularının cevabını bulmaya çalışıyoruz.
Analiz, tespit, tıkanma noktaları, çözüm ve sonuç aritmetiğiyle irdeleyeceğimiz önemli detaylar hepimize bir gün lazım.
YAŞ SINIRI ÖNEMLİ
Çalışmak için bir iş aramaya karar verdiğinizde iş ilanındaki gereken koşulları sağlıyor olsanız dahi takıldığınız noktalar “yaş”ınızdır. Eğer yaşınız gençse bu ülkede iş bulma oranınız yüksektir diyemiyorum maalesef, orda da işverenler tecrübe arıyorlar.
30'lu yaşlarsa ilanların canınızı sıkmaya başladığı yaşlardır. Kamuda ve özel sektörde belli yaş aralıkları konulmuştur ve genellikle 35 maksimum yaştır.
Her ne kadar eğitimli, deneyimli olsanız da 40 üstüyseniz iş bulma ve yerleşme ihtimaliniz düşecektir.
Oysa yaşadığınız yer Türkiye'dir. Türkiye'de yaşayan biriyseniz çok istisnai durumlar haricinde okulunuzu bitirir ve ailenizi kurar evlenir, anne-baba olursunuz. Erkekler işine ve iş hayatındaki kariyerine hızla devam ederken siz anne olarak çocuklarınızı bakar büyütür, genetiğiniz itibariyle de çocuklarını büyütmek için kendi hayatınızı ertelersiniz. Bundan da hiç rahatsızlık duymazsınız.
ÇALIŞMAYI İSTEYİNCE
Bir gün çocuklar büyür, nihayet kendinize sıra gelir çalışmaya karar verirsiniz lakin kendinizi gösterebileceğiniz alanlarda özel sektörde de kamuda da yaş kriterine takılırsınız.
Tabii bu sadece kadınlar için geçerli bir sorun değil. Vaktiyle eğitim almamış, sonradan eğitimini tamamlamış erkek arkadaşlarımızda durumun ağır mağdurudur.
Eğitimin -öğretimin yaş sınırı yok, lise üniversite okumanın yaş sınırı yok, KPSS'ye girmek için yaş sınırı yok ama okuduğun okulların aldığın eğitimin karşılığında bir işe yerleşmek istiyorsanız +35 / +40 yaş sınırı var.
DENEYİMİN ÖNEMİ
İşsiz ordusunun çoğunu deneyimsizlikten işe giremeyen yeni mezunlar ve 40 üstü olup tecrübeli olduğu halde iş ilanlarındaki yaş kıstasına takılanlar oluşturur. Gençlerin deneyimsizlikten, tecrübesi olanlarınsa yaş kriterinden dolayı işe alınmaması üretimin önündeki en büyük engeldir.
Aslında genelde 35 yaş üstü evli ve sorumluluk sahibidir. Ve hayatın içindeki bu mecburiyetleri daha verimli çalışmasını sağlayacaktır.
SOSYAL HAYAT BİR KENARA
Türkiye'de KPSS ve benzeri alımlarda eşit puan alan adayların cinsiyet, yaş, lisans ya da lise diploma vb. kriterler değerlendirilirken, yaş sınırı bireyi atıl hissettirir. Cam tavan sendromuna kapı açar. Yapılan eğitim destekli kamu ve STK çalışmalarının önünü kapatarak aktif olarak çalışma hayatının önünde büyük engel teşkil eder. Yeterli erkinin rüştünün eğitiminin ve yeteneğinin olması halinde önünde yaş gibi bir engele takılmak basit ve gereksizdir.
Bunun pekte gündemde olan bir sorun olarak görülmediğini biliyorum. Lakin acilen 35 +/ 40+ yaş üzerine yasal sınırlamasına düzenleme sağlanması ve ortadan kaldırarak, yaşı yüksek ama üretime ciddi ve bilinçli olarak destek olabilecek verimli iş dünyasına kazandırılması gerekmektedir.
Ülkenin güçlenmesi çalışma hayatına kazandırılan bilinçli bireylere bağlıdır. 35 yaş sınırı güçlenmenin önündeki büyük bir engeldir. Taşı sıksa dünyayı değiştirebilecek bilinçte olan bu yaş engel değil avantajdır.
Bu yaştaki bireyi üretimden ve kendini geliştirme çabasından ve kendine inanmaktan alıkoymak büyük haksızlıktır.
Hiç değilse kamuda ve özel sektörde dezavantajlı guruplar gibi az da olsa çalıştırma zorunluluğu (hükümlü / engelli ) acilen getirilmelidir.